Slingeruurwerk

Een paar berichtjes terug had ik het er al over: Het slingeruurwerk. Afgelopen donderdag zou hij dan eindelijk in elkaar gezet worden. Die morgen moesten er nog een aantal delen uitgesneden worden (met lasersnijder) waaronder een nieuwe slinger en een aantal nieuwe tandwielen. De klok bestaat onder anderen uit metalen assen lagertjes ringen en pmma (perspex) onderdelen. Henk had thuis de omkasting gezaagd gelijmd en zelfs een extra gewicht ingebouwd zodat de klok niet om zou kunnen vallen.

Henk leide ook het inelkaar zetten van de klok in banen, omdat het allemaal erg precies komt, een foutje en je moet een onderdeel opnieuw snijden of in het ergste geval lijm je een verkeerd onderdeel vast waardoor je helemaal opnieuw kunt beginnen. Het lijmen ging vrij goed en op wat scheve boorgaten na leek alles na een uur of 4 eraan gewerkt te hebben goed in elkaar te zitten. Al gouw bleek echter dat de wijzers het zwaar kregen te verduren en dat 6mm pmma eigenlijk te dun was voor de wijzers. Ook de lagers bleken meer speling te hebben dan verwacht.

Die donderdag hebben we niet meer de moeite genomen om de klok te testen, omdat de lijm nog moest uitharden, maar vrijdags toen alle lijm droog was zijn we aan het testen gegaan. Dit bleek niet zo goed uit te pakken. Allereerst zat er veel te veel speling op een aantal onderdelen, ook gaven de overbrengingen meer weerstand dan verwacht, waarsdoor het gewicht de slinger niet in gang zette. Een zwaarder gewicht was geen optie, want daardoor boog de as verder door met als gevolg dat het een en ander nog meer aanliep.

Tot zover de prototypeproblemen, we ondekte echter nog iets. Iets wat eigenlijk best wel een hele domme fout was. Om het goed te begrijpen moet je de construtie van het loopwerk begrijpen. Daarbij komt het erop neer dat de grote wijzer de basis vormt voor de aandrijving van de kleine wijzer, deze wordt echter vertraagd door een beweging in tegengestelde richting die iets langzamer is. Ik maakte tijdens het ontwerpen echter een cruciale fout. Ik koos daarvoor een tandwiel met 11/12 van het aantal tanden dat ik voor de andere wijzer koos, zodat de wijzer (zo beredeneerde ik) 11/12 van de snelheid ging lopen. Fout dus. Om meer te vertragen had ik juist een groter tandwiel moeten kiezen, die juist 1/(11/12) van het aantal tanden had moeten hebben (oftwel 12/11). Wat betekende dit concreet? De vertraging van de kleine wijzer ten opzichte van de grote wijzer is nu groter geworden dan de snelheid van de grote wijzer, oftewel de kleine wijzer draait bij dit prototype linksom en de grotewijzer rechtsom. Toen we dat voor het eerst ontdekte (dat duurde even want het duurt best lang voor dat opvalt) Dachten we echt van huh hoe kan dit. Nouja les uit dit verhaal is, maak altijd prototypes ook al weet je heel zeker dat een product werkt.
Het scheelt dat dit probleem met een paar muisklikken de wereld uit is, de andere constructie problemen zijn echter wat lastiger op te lossen (met het beperkte matriaal waar we op dit moment over beschikken) Zo zie je maar weer klokkenmaken is echt een vak, maar we hebben weer mooie portfoliovulling en de school heeft ook weer een mooi pronkstuk en ik kan je verzekeren dat goed uitgwerkte modellen schaars zijn op Windesheim...